Aralık 2015
Version française

Terras suis contenta bonis, non indiga mercis
Aut Jovis, in solo tanta est fiducia Nilo

Kendi kendine yeten, ne ticaretten ne talihten
medet uman topraklar gücünü Nil’den alır.

Pharsalia, Lucan

Bizans İmparatorluğu’nun çöküşünün ardından, XVI. yüzyıl başında Orta Doğu; Anadolu’da Osmanlılar’a, İran’da Safevîler’e, Mısır’da ve Suriye’de de Memlûkler’e olmak üzere, üç büyük Müslüman güce kalır. Kansu Gavri’nin yönetimindeki Memlûk Devleti’nin o dönemki sınırları, Toros Dağlarını takip ederek Kapadokya’nın güneyinden Çukurova’ya dek uzanır.

Yeni yeni ortaya çıkan radikal Safevi ideolojisine muhalif, ayrıca Doğu Akdeniz’de, Kızıl Deniz’de ve Kutsal Topraklar’da (Kudüs, Mekke, Medine) hakimiyet kurmak için Memlûkler’le de siyaseten yarışan Osmanlı padişahı I. Selim’in Mısır fethini, bu üç güç arasındaki siyasal, ekonomik ve ideolojik rekabet çerçevesi içinde ele almak gerekir.

Safeviler ve Memlûkler arasındaki resmî bir uzlaşma ihtimalini engellemek ve doğuda içine alındığı çemberi kırmak için I. Selim, 1514’te Şah İsmail’i mağlup ederek, Memlûkler’e bağlı olan Dulkadir oğulları Beyliği’ni de topraklarına kattıktan sonra, 1516’da Suriye’ye ve Mısır’a bir sefer düzenler. Böylelikle Güney Kürdistan ile Diyarbekir, Mardin, Urfa ve Rakka gibi şehirlerin ele geçirilmesi, Suriye ve Mısır yollarını açmış olur. Osmanlı ve Memlûk orduları ilk kez, Halep’in kuzeyindeki Mercidabık’da 24 Ağustos 1516 günü çarpışır. Silah bakımından üstün olan Osmanlılar ezici bir zafer kazanır, Kansu Gavri ise muharebede hayatını kaybeder. Eylül ayının sonunda tüm Suriye Osmanlılar’ın eline geçmiştir. Yeni Memlûk sultanı Tomanbay, 22 Ocak 1517’de Osmanlı ordusuyla Ridaniye’de çarpışır. Kahire’yi her ne kadar canla başla korumaya çalıştıysa da başaramayarak 13 Nisan 1517 günü öldürülür.

Osmanlı topraklarına katılan Mısır’da idari ve ekonomik düzen

I. Selim, Mısır’daki toplumsal düzeni temelden değiştirmez, kendisine sadakat gösteren Memlûkler’in eskiden sahip olduğu imtiyazlara ve topraklara dokunmaz; hatta Mısır valiliğini görevini, 1522’deki vefatına dek yürütecek olan, Memlûk soyundan Hayır Bey’e verir. Bununla birlikte, halifelik makamı Osmanlı sultanlarına geçer.

Mısır’ın fethiyle, Fas haricindeki Arap ülkeleri, birer birer Osmanlı İmparatorluğu’na katılırak Roma İmparatorluğu’ndan bu yana Akdeniz’in en geniş imparatorluğunu oluştururlar. Bir çatı altında toplanan bölge ölçekli ekonomiler, bundan böyle koskaca bir ekonominin parçası olarak karşımıza çıkar.

Mısır’da asıl idarî ve malî düzen, 1525 yılında sadrazam İbrahim Paşa (1493-1536) isteğiyle oluşturulmuştur. Sadrazamın bizzat kaleme aldığı Kânunnâme isimli, çokça tasvip edilmeyen bu malî yönetmelik, Napolyon’un 1798’deki Mısır Seferi’ne kadar yürürlükte kalmıştır. Mısır gibi muazzam bir vergi kaynağının yönetimi, sultanın görevlendirdiği vezirlerin ve başka kıdemli memurların elindedir.

Mısır’daki Osmanlı paşaları, divân ile birlikte vergilerin toplanıp her yıl Osmanlı Sarayı’na intikalinden, İstanbul’dan gelen emirleri alarak, gerekli mercilere iletmekten, bayındırlık işlerinden, vakıfların idaresinden, kutsal topraklara erzak ve para ulaşımını sağlamaktan ayrıca da hac ibadetinin düzenlenmesinden ve güvenliğinden sorumludurlar.

Merkezin gönderdiği piyade (yeniçeriler) ve atlı bölükleri de valiye ve divâna yardımcı olurlar. Memlûk önde gelenlerine bırakılan taşra yönetimini, sancak beyi makamına eşdeğer olan kâşif denen gözcüler üstlenir. Yerli yönetici sınıfın yani yeniçerilerin ve Memlûklerin vergilerden daha büyük bir gelir elde etmek için birbirleriyle mücadele etmesi, XVII. yüzyıl itibariyle Osmanlı paşalarının nüfuzunu zayıflatmaya başlamıştır.

XVIII. yüzyılda ise ekonomik, siyasî ve idarî güç, kırsaldaki nüfustan olduğu kadar zanaatle uğraşan kesimden de kopuk olan Memlûklerin eline neredeyse tamamen geçmiştir. Mısır’daki bu duraklama dönemi büyük bir Avrupalı akınını beraberinde getirmiştir. Uluslararası ticaret yollarının başka coğrafyalara kaymasından ötürü ülke fakirleşir. Orta Çağ’daki baharat ticaretinin yerini alan kahve ve şeker ticareti de, ürünlerin Antiller’de ve orta Amerika adalarında çok miktarda ve daha ucuza üretimiyle rekabet yaratmıştır. Bu kazançlı ticaretin doğmasına Suriyeli katolik Rumlar ön ayak olmuştur.

İltizam diye adlandırılan ve güçlü Memlûk ekonomisinin temelini oluşturan vergi kesintileri, iltizamı toplayan, çoğunlukla kırsalda değil de, şehirde yaşayan mültezimin neredeyse kişisel varlığı hâline gelmiş, birçok aracı kişi, fellah denen köylünün sırtından kendi kazancını arttırmanın peşine düşmüştür.

Bununla birlikte, XVIII. yüzyılın ortasında, Osmanlı ve Avrupa pazarının yükselen tahıl (bilhassa pirinç) talebi, tarım yöntemlerinin modernleşmesini ve özellikle Nil Deltası’nda sürekli sulamaya geçilmesini yani nehrin yükselip alçalmasından bağımsız şekilde hareket edilebilmesini sağlamıştır.

Fransa’nın Mısır Seferi veya bir dönemin sonu

Aslında XVI. yüzyıldan beri Fransa’nın müttefiki olan Osmanlı İmparatorluğu’nun topraklarına düzenlenen sefere Aydınlanma Çağı’nın (medeniyet) sonra da Fransız İhtilâli’nin (özgürlük), hangi gerekçelerle zemin hazırladığını, önce François Charles-Roux¹, ardından Henry Laurens² göstermiştir. Böylesi bir girişimde, yeniden şekillenen siyasî coğrafyanın, küresel bir boyut alan kapitalizmin ve uluslararası ekonomik ve siyasî yarışın hâliyle etkisi olmuştur. XVII. yüzyıl sonundan itibaren siyasî, askerî ve ekonomik düşüşteki Osmanlı İmparatorluğu, bu yarışta Batı Avrupa ülkeleri gibi yeni pazar arayışındaki iki komşusu Rusya ve Avusturya gözünde de çözüm ihtimali sunmaya aday topraklara bir örnektir.

Avrupa’nın XVI. yüzyıl itibariyle kendini gösteren ve Hristiyanlığı İslam ile karşıtlaştıran, maddî kaynak ve bilgi donanımı bakımından üstünlüğü, XVIII. yüzyılda Fransız İhtilâli ile laikleşerek medeniyet etrafında şekillenen yeni bir ideoloji ortaya çıkarmıştır. İhtilâl sonrası Fransası kendini bu dinamik ideolojinin zemini olarak kabul eder ve şarkiyatçılık da bu ideolojiyi besler.

Napolyon, bu ideolojinin en iyi temsilcisidir. Gençliğinden itibaren Doğu’ya ilgi duyan, bu coğrafyalardan söz eden seyahatnamelere ve incelemelere meraklı genç general, ihtilâlci ordulara karşı mücadelesinde de başarı sağlamıştır.

Fransız ticaret ağını korumak, özellikle de İngiltere’nin Fransa’yı doğu ticaret yollarından, bilhassa Hindistan’ın dışında tutmasıyla mücadele etmek, Mısır Seferi’nin birincil bahanesi olarak öne sürülür. Aslında Mısır Seferi, iyi kurgulanamamış kapsamlı bir programa işaret eder. Amaç, hem Napolyon’un kişisel kariyerini, hem de Aydınlanma Çağı fikirlerini hayata geçirmek, zorbalıkla yönetilen, ezilen halkları eğitim ve bilimle özgürleştirerek medeniyet temeline dayanan yeni bir insanlık inşa etmektir. Bu da Fransa’nın dünyadaki siyasî ve ekonomik gücünü arttırarak mümkündür.

1798-1801 yılları arasında Doğu Akdeniz’de cereyan eden savaşa, Osmanlı İmparatorluğu gibi Rusya ve İngiltere olduğu kadar Avusturya ve İspanya gibi belli başlı Avrupa ülkeleri de katılmıştır. Mısır, sefer birliklerinden kurtulmuş olsa da ne Osmanlı İmparatorluğu ne de Mısır eskisi gibi olacaktır. Mısır Seferi, Osmanlı İmparatorluğu’na mutlak şekilde yenilenmesi gerektiğini göstermektedir. Ayrıca, I. Dünya Savaşı’nın sonuna dek Osmanlı İmparatorluğu’nun kritik bir durumda kalmasını sağlayarak, bundan böyle hız kazanacak olan parçalanma sürecinin başladığına işaret eder.

Kitap seçimi

Osmanlı Mısır’ı alanında araştırmalar (çeşitli diller)

Abdurrahim Abdurrahman Abdurrahim Les Maghrébins en Égypte à l’époque ottomane (1517-1798) : Tome1er 1982 Tunis TUR Ho 185/
Al-Dali Muhammad Şabri The Zawiya and Egyptian Society in the 16 th century: A case study of Zawiya al Sha’rani : Tiré à part de Islamic Area Studies Working Paper Series No. 20 2000 Tokyo TAP 0013/
Al-Dali Muhammad Sabri Shaykhs and the Ottoman Occupation of Egypt: Tiré à part de Islamic Area Studies Working Paper Series No. 22 2001 Tokyo TAP 0096/
“Baldinetti,Anna; Campagne, Pierre” Orientalisme et politique italienne en Égypte et en Libye : Agriculture familiale en Méditerranée 1995 Tunis COLL XXXI c 28/
Behrens-Abouseif Doris Egypt’s Adjustment to Ottoman Rule, Institutions, Waqf and Architecture in Cairo (16th and 17th Centuries) 1994 Leiden Tur Ho 596/
Charles-Roux François, Deherain Henri Histoire de la nation égyptienne : Tome VI : L’Égypte de 1801 à 1882 : Mohamed Aly et sa dynastie jusqu’à l’occupation anglaise : Le Soudan égyptien de Mohamed Aly à Ismaïl Pacha 1936 Paris H Gén 012 VI/
Cohen Amnon, Baer Gabriel (Eds.) Egypt and Palestine: A Millenium of Association 868-1948 1984 New York TUR Ho 403/
Deherain Henri Histoire de la nation égyptienne : Tome V : L’Égypte turque : Pachas et Mameluks du XVIe au XVIIIe siècle : L’expédition du Général Bonaparte 1934 Paris H Gén 012 V/
Denon Vivant Planches du Voyage dans la Basse et la Haute Égypte pendant les campagnes du Général Bonaparte 1990 Le Caire VH Fo 032 /
Denon Vivant Voyage dans la basse et la haute Égypte, pendant les campagnes du Général Bonaparte : Volume I Texte 1989 Le Caire VH 263/
El-Nahal Galal H. The Judicial Administration of Ottoman Egypt in the Seventeenth Century 1979 Minneapolis TUR Ho 455/
Fahmy, Khaled All the Pasha’s Men, Mehmed Ali, his army and the making of modern Egypt 2002 Cairo Tur Ho 1005/
Geoffroy Eric Le soufisme en Égypte et en Syrie sous les derniers Mamelouks et les premiers ottomans : Orientations spirituelles et enjeux culturels 1995 Damas COLL V 156/
Hathaway Jane The Politics of Households in Ottoman Egypt: The Rise of the Qazdağlıs 1997 New York TUR Ho 728/
Holt P. M Egypt and the fertile crescent 1516-1922. A political history 1975 London F TH 129/
Jong F. De Turuq and Turuq-Linked Institutions in Nineteenth Century Egypt: A Historical Study in Organizational Dimensions of Islamic Mysticism 1978 Leiden ISL R 026/
Kabrda Joseph Quelques firmans concernant les relations franco-turques lors de l’expédition de Bonaparte en Égypte (1798-1799) 1947 Paris TUR Hd 005/
Kuneralp Sinan Ottoman diplomatic documents on the “eastern question”. Egypt: from Ismail Pasha’s abdication to Hasan Fehmi Pasha’s mission to London 1879-1885 2011 Istanbul COLL XXX 16/
Lellouch Benjamin “Les Ottomans en Égypte Historiens et conquérants au XVIe siècle” 2006 Leuven COLL XVI 11/
Lellouch Benjamin Ibn Zunbul un égyptien face à l’universalisme ottoman (seizième siècle) : Tiré à part de Studia Islamica 1994 Paris TUR Ho 527 (tap)/
Mayeur-Jaouen Catherine Al-Sayyid Ahmad al-Badawi : Un grand saint de l’islam égyptien 1994 Le Caire COLL VI G 32/
Menassa Laïla, Laferrière Pierre La Saqia : Technique et vocabulaire de la roue à eau égyptienne 1974 Le Caire COLL VI A 067/
Mikhail Alan Nature and Empire in Ottoman Egypt: An Environmental History 2011 Cambridge ISL G 147/
Moreh S. (Ed.) Al-Jabarti’s Chronicle of the First Seven Month of the French Occupation of Egypt: Muharram-Rajab 1213: 15 June-December 1798: Tarikh Muddat al-Faransis bi-misr 1975 Leiden ISL T 02/
Moret A. Le Nil et la civilisation égyptienne 1926 Paris H Gén 004 I 07/
Panzac, Daniel, Raymond, André La France et l’Égypte à l’époque des vice-rois 1805-1882 2004 Le Caire ISL H 007/
Philipp Thomas, Perlmann Moshe (Eds.) A Guide to Abd al-Rahman al-Jabarti’s History of Egypt: ‘Aja’ib al-Athar fi’l-Tarajim wa’l Akhbar 1994 Stuttgart TUR Hc 126-03/
Philipp Thomas, Perlmann Moshe (Eds.) Abd al-Rahman al-Jabarti’s History of Egypt: ‘Aja’ib al-Athar fi’l-Tarajim wa’l Akhbar: Text Volumes III et IV 1994 Stuttgart TUR Hc 126-02/
Phılipp Thomas, Perlmann Moshe (Eds.) Abd al-Rahman al-Jabarti’s History of Egypt: ‘Aja’ib al-Athar fi’l-Tarajim wa’l Akhbar : Text Volumes I et II 1994 Stuttgart TUR Hc 126-01/
Raymond André Le Caire des janissaires : L’Apogée de la ville ottomane sous ‘Abd-al-Rahmân Katkhudâ 1995 Paris Obs Urb 539/
Raymond André Grandes villes arabes à l’époque ottomane 1985 Paris TUR Ho 216/
Raymond André Artisans et commerçants au Caire au XVIIIe siècle : 2 vols 1999 Damas COLL V 180 I-II
Shaw, Stanford J. The Budget of Ottoman Egypt 1005-1006 / 1596-1597 1968 Paris TUR Ho 456/
Weingarten Judith The Transformation of Egyptian Taweret into the Minoan Genius 1991 Partille COLL IX 088/
Wiet Gaston Matériaux pour un corpus inscriptionum arabicarum : 1e partie : Égypte: Tome II : Égypte 1930 Le Caire Ep Ar 10-04/
Wiet Gaston Histoire de la nation égyptienne : Tome IV : L’Égypte arabe de la conquête arabe à la conquête ottomane : 642-1517 de l’ère chrétienne 1937 Paris H Gén 012 IV/
Wiet, Gaston Histoire de la nation égyptienne, Tome IV – L’Égypte arabe 1937 Paris Div 214-4/
Winter Michael Society and Religion in Early Ottoman Egypt: Studies in the Writings of ‘Abd al-Wahhab al-Sha’rani 1982 London TUR Ho 200/
Wissa Myriam (Éd.) The Knowledge Economy and Technological Capabilities, Egypt, the NearEast and the Mediterranean, 2nd millennium B.C. -1st millennium A.D. 2009 Barcelona COLL LXXXVII 26/
The 8th International Congress of Turkish Art, Papers, Summaries, Cairo, 26th September-1st October 1987, Egyptian Antiquities Organization [y.y.] Cairo F HT 032/
The 8th International Congress of Turkish Art, Program, Cairo, 26th September-1st October 1987, Egyptian Antiquities Organization [y.y.] Cairo F HT 033/
Palais et maisons du Caire II : Époque ottomane (XVIe-XVIIIe siècles) 1988 Paris SL A 040 II/

Tükçe eserler

Altundağ, Şinasi Kavalalı Mehmet Ali Paşa isyani Mısır meselesi 1831-1841, I. kısım 1945 Ankara TUR Ho 025/
Çetin, Atillâ Kavalalı Mehmed Ali Paşa’nın Mısır valiliği : Osmanlı belgelerine göre 1998 Istanbul TUR Ho 035/
Çetin, Atillâ Kavalalı Mehmed Ali Paşa’nın Mısır Valiliği : Osmanlı belgelerine göre 1998 Istanbul TUR Ho 809/
Eldem, Halil Etem Mısırın son Memlûk Sultanı Melik Tumanbay II adına Çorluda bulunan bir kitabe 1935 Istanbul TUR Ho 133/
Erkutun, M. İlkin (Éd.) Darendeli İzzet Hasan Efendi Ziyânâme, Sadrazam Yusuf Ziya Paşa’nın Napolyon’a Karşı Mısır Seferi (1798-1802) 2009 Istanbul TUR Hd 099/
Evliya Çelebi Evliya Çelebi Seyahatnamesi : 10uncu cilt : Mısır, Sudan, Habeş (1672-1680) 1938 Istanbul TUR Hc 020-10/
Kahraman, Seyit Ali (Eds.) Günümüz Türkçesiyle Evliya Çelebi Seyahatnamesi : Mısır, Sudan, Habeşistan, Somali, Cibuti, Kenya, Tanzania: 1. Cilt 10. Kitap 2011 İstanbul Tur Ho 981-10 a/
Kahraman, Seyit Ali (Eds.) Günümüz Türkçesiyle Evliya Çelebi Seyahatnamesi: Mısır, Sudan, Habeşistan, Somali, Cibuti, Kenya, Tanzania: 2. Cilt 10. Kitap 2011 İstanbul Tur Ho 981-10 b/
Landau, Jacob M. 18. yüzyılda Mısır’la ilgili iki Portekiz kroniği üstüne bazı görüşler : Tiré à part du X. Türk Tarih Kongresi 1994 Ankara TAP 0022/
Mahmud S. Muhammed XVI. asırda Mısır Eyâleti : Doktora Tezi 1990 Istanbul TUR Ho 473/
Mantran, Robert Notes sur le kanunname-i Mısır (règlement ottoman de l’Égypte) : Tiré à part des Cahiers de Linguistique, d’Orientalisme et de Slavistique No. 9 1977 y.y. TUR Ho 136-13 (tap)/
Türk silahlı kuvvetleri tarihi : Osmanlı devri : 1798-1802 Osmanlı Fransız harbi (Napolyon’un Mısır seferi) : IIIncü cilt 5nci kısım eki 1987 Ankara TUR Ho 281/
Türkiye Diyanet Vakfı : İslâm Ansiklopedisi : Cilt 29 : Mekteb-Mısır mevlevihanesi 2004 Ankara TUR Ge 03 II 29/

Seyahatnameler

Ali Bey Travels of Ali Bey in Morocco, Tripoli, Cyprus, Egypt, Arabia, Syria, and Turkey, Between the Years 1803 and 1807. Written by Himself and Illustrated by Maps and Numerous Plates. 2 vol. vol. 2 1816 (rep 1970) London VH 051 II/
Ali Bey Travels of Ali Bey in Morocco, Tripoli, Cyprus, Egypt, Arabia, Syria, and Turkey, Between the Years 1803 and 1807. Written by Himself and Illustrated by Maps and Numerous Plates. 2 vol. Vol. 1 1816 (rep 1970) London VH 051 I/
Al-Kindi Histoire des Cadis Egyptiens Ahbar qudat Misr 2012 Le Caire ISL H 133/
Alpin Prosper Voyages en Égypte 1549-1552 : Jean Chesneau, André Thevet 1984 Paris COLL VI J 24/
Amer Henry (Ed.) Voyage en Égypte de Balthasar de Monconys 1646-1647 1973 Le Caire COLL VI J 08/
Boullaye-Le-Gouz, De La Les voyages et observations du Sieur de la Boullaye-Le-Gouz gentil-homme angevin Où sont décrites les Religions, Gouvernements, et situations des Estats et Royaumes d’Italie, Grece, Natolie, Syrie, Perse, Palestine, Karamenie, Kaldée, Assyrie, grand Mogol, Bijapour, Indes Orientales des Portugais, Arabie, Égypte , Hollande, grande Bretagne, Irlande, Dannemark, Pologne, Isles et autres lieux d’Europe, Asie et Affrique, où il a séjourné, le tout enrichy de belles figures 1657 Paris VH 005/
Boullaye-Le-Gouz, De La Les voyages et observations du Sieur de la Boullaye-Le-Gouz gentil-homme angevin Où sont décrites les Religions, Gouvernements, et situations des Estats et Royaumes d’Italie, Grece, Natolie, Syrie, Perse, Palestine, Karamenie, Kaldée, Assyrie, grand Mogol, Bijapour, Indes Orientales des Portugais, Arabie, Égypte , Hollande, grande Bretagne, Irlande, Dannemark, Pologne, Isles et autres lieux d’Europe, Asie et Affrique, où il a séjourné, le tout enrichy de belles figures 1657 Paris CD VH 33//
Brejnik Claire, Brejnik Antoine (Eds.) Voyages en Égypte de Christophe Harant de Polzic et Bezdruzic 1598 1972 Le Caire COLL VI J 05/
Burri Carla, Sauneron Serge (Eds.) Voyages en Égypte des années 1589, 1590 et 1591 : Le Vénitien anonyme, Le Seigneur de Villemont, Le Hollandais Jan Sommer 1971 Le Caire COLL VI J 03/
Fenoyl R. De (Ed.) La médecine des Egyptiens par Prosper Alpin (1581-1584) 1980 Paris COLL VI J 21 I/
Fenoyl R. De (Ed.) La médecine des Egyptiens par Prosper Alpin (1581-1584) 1980 Paris COLL VI J 21 II/
Flaubert Gustave Voyages : Tome second : Voyage en Orient : Égypte, Palestine, Asie Mineure, Constantinople, Grèce, Italie (1849-1851), Constantine, Tunis et Carthage (1858) 1948 Paris VH 204 II/
Goyon Georges (Ed.) Voyages en Égypte d’Anthoine Morison 1697 1976 Le Caire COLL VI J 17/
Heberer Von Bretten Michael Voyages en Égypte de Michael Heberer ven Bretten 1585-1586 1976 Le Caire COLL VI J 18/
Letts Malcolm (Ed.) The Pilgrimage of Arnold von Harff Knight from Cologne, through Italy, Syria, Egypt, Arabia, Ethiopia, Nubia, Palestine, Turkey, France and Spain, which he accomplished in the Years 1496 to 1499 1967 Nendeln VH 230/
Libois Charles (Ed.) Voyage en Égypte du Père Antonius Gonzales 1665-1666 II 1977 Le Caire COLL VI J 19 II/
Libois Charles (Ed.) Voyage en Égypte du Père Antonius Gonzales 1665-1666 I 1977 Le Caire COLL VI J 19 I/
Lucas Paul Voyage du Sieur Paul Lucas, fait en M.DCCXIV, etc. par ordre de Louis XIV dans la Turquie, l’Asie, Sourie, Palestine, Haute et Basse Égypte, etc. : Nouvelle édition : Tome Troisième 1724 Rouen VH 020 III/
Lucas Paul Voyage du Sieur Paul Lucas, fait en M.DCCXIV, etc. par ordre de Louis XIV dans la Turquie, l’Asie, Sourie, Palestine, Haute et Basse Égypte, etc. : Nouvelle édition : Tome second 1724 Rouen VH 020 II/
Lucas Paul Voyage du Sieur Paul Lucas, fait en M.DCCXIV, etc. par ordre de Louis XIV dans la Turquie, l’Asie, Sourie, Palestine, Haute et Basse Égypte, etc. : Nouvelle édition : Tome premier 1724 Rouen VH 020 I/
Lucas Paul Voyage du Sieur Paul Lucas, fait en M.DCCXIV, etc. par ordre de Louis XIV dans la Turquie, l’Asie, Sourie, Palestine, Haute et Basse Égypte, etc. : Nouvelle édition : Tomes I-II-III 1724 Rouen CD VH 32//
Pococke Richard A Description of the East and Some other Countries: Volume the First: Observations on Egypt 1743 London VH Fo 029 I/
Poujoulat Baptistin Voyage dans l’Asie Mineure en Mésopotamie, à Palmyre, en Syrie, en Palestine et en Égypte : Tome I 1840 Paris VH 079 I/
Poujoulat Baptistin Voyage dans l’Asie Mineure en Mésopotamie, à Palmyre, en Syrie, en Palestine et en Égypte : Tome II 1841 Paris VH 079 II/
Poujoulat Baptistin Voyage dans l’Asie Mineure en Mésopotamie, à Palmyre, en Syrie, en Palestine et en Égypte : Tome I 1840 Paris CD VH 04//
Poujoulat Baptistin Voyage dans l’Asie Mineure en Mésopotamie, à Palmyre, en Syrie, en Palestine et en Égypte : Tome II 1841 Paris CD VH 06//
Sanguin Georges (Ed.) Voyage en Égypte de Gabriel Brémond 1643-1645 1974 Le Caire COLL VI J 12/
Sauneron Serge (Ed.) Le Voyage en Égypte de Pierre Belon du Mans 1547 1970 Le Caire COLL VI J 01/
Sauneron Serge (Ed.) Voyages en Égypte de Jean Coppin 1638-1639 1643-1646 1971 Le Caire COLL VI J 04/
Sauneron Serge (Ed.) Voyages en Égypte pendant les années 1587-1588 : H.-L. von Lichtenstein, S. Kiechel, H.-Chr. Teufel, G.-Chr. Fernberger, R. Lubenau, J. Miloïti 1972 Le Caire COLL VI J 06/
Sauneron Serge (Ed.) Le Voyage en Égypte de Jean Palerne Forésien 1581 1971 Le Caire COLL VI J 02/
Sauneron Serge (Ed.) en Égypte d’Edward Brown 1673-1674 1974 Le Caire COLL VI J 10/
Sauneron Serge (Ed.) Voyages en Égypte des années 1597-1601 : Bernardino Amico da Gallipoli, Aquilante Rocchetta, Henry Castela 1974 Le Caire COLL VI J 11/
Schefer Charles (Ed.) Sefer Nameh : Relation du voyage de Nassiri Khosrau en Syrie, en Palestine, en Égypte, en Arabie et en Perse 1881 Paris VH 127/
Schefer Charles (Ed.) Le Voyage d’Outremer (Égypte, Mont Sinay, Palestine) de Jean Thenaud Gardien du couvent des Cordeliers d’Angoulême suivi de La Relation de l’Ambassade de Domenico Trevisan auprès du Soudan d’Égypte 1512 1884 Paris VH 132/
Volkoff Oleg V. Voyageurs russes en Égypte 1972 Le Caire COLL VI F 32/
Volkoff Oleg V. (Ed.) Voyages en Égypte des années 1611-1612 : George Sandys, William Lithgow 1973 Le Caire COLL VI J 07/
Volkoff Oleg V. (Ed.) Voyages en Égypte de Johann Wild 1606-1610 1973 Le Caire COLL VI J 09/
Volkoff Oleg V. (Ed.) Voyages en Égypte des années 1634, 1635 et 1636 : Henry Blunt, Jacques Albert, Santo Seguezzi, George Chr. von Neitzschitz 1974 Le Caire COLL VI J 13/
Volney Voyage en Égypte et en Syrie 1959 Paris VH 221/
Walle Baudouin Van De (Ed.) Voyage en Égypte : Vincent Stochove, Gilles Fermanel, Robert Fauvel 1631 1975 Le Caire COLL VI J 15/
Walz Terence Trade between Egypt and Bilad As-Sudan 1700-1820 1978 Le Caire COLL VI G 08/
Wittman William Travels in Turkey, Asia-Minor, Syria, and across the Desert into Egypt during the Years 1799, 1800 and 1801 in company with the Turkish Army, and the British Military Mission 1803 London VH 038/
Pīrī Re’īs, Evliyā Çelebī Deux regards ottomans sur Alexandrie, traduits et commentés par Jean-Louis Bacqué-Grammont et Michel Tuchscherer 2013 Alexandrie COLL 114-30

Mısır Seferi

Boustany Salaheddine The Press during the French Expedition in Egypt 1798-1801 : Tiré à part des Cahiers d’Histoire Egyptienne Série VI No. 1 Mars 1954 1954 Le Caire ISL H 047 (tap)/
Laurens Henry Les origines intellectuelles de l’expédition d’Égypte : L’Orientalisme Islamisant en France 1698-1798 1987 Istanbul COLL XV 05
Laurens Henry (Ed.) Kléber en Égypte 1798-1800 I : Kléber, commandant en chef 1798-1799 1988 Paris COLL VI J 25 I/
Laurens Henry (Ed.) Kléber en Égypte 1798-1800 I : Kléber, commandant en chef 1798-1799 1988 Paris COLL VI J 25 II/
Laurens Jacques, Laurens Henry (Eds.) Kléber en Égypte 1798-1800 IV : Kléber, commandant en chef 1799-1800 1995 Paris COLL VI J 25 IV/
Laurens Jacques, Laurens Henry (Eds.) Kléber en Égypte 1798-1800 III : Kléber, commandant en chef 1799-1800 1995 Paris COLL VI J 25 III/
Raymond André Égyptiens et français au Caire, 1798-1801 1998 Le Caire TUR Hr 209/
Shmuelevitz Aryeh (Ed.) Napoleon and the French in Egypt and the Holy Land 1798-1801: Articles Presented at the 2nd International Congress of Napoleonic Studies: Israel, July 4-11, 1999 2002 Istanbul H Gén 217/
Wassef Amin Sami L’information et la presse officielle en Égypte Jusqu’à la fin de l’occupation française 1975 Le Caire COLL VI F 17/

Les origines de l’expédition d’Égypte, Paris, Plon, 1910 [↩]
Les origines intellectuelles de l’expédition d’Égypte : L’Orientalisme islamisant en France 1698-1798, Istanbul, IFEA, 1987 [↩]

OpenEdition vous propose de citer ce billet de la manière suivante :
Faruk Bilici (1 décembre 2015). Osmanlı Mısır’ı. Dipnot. Consulté le 12 octobre 2024 à l’adresse https://doi.org/10.58079/nnm8