Archives par mot-clé : Arméniens

Türkiye Azerbaycan ilişkileri hakkında kaynakçanın söyledikleri

azervitrin

Ekim 2014

Version française

Azerbaycan ve Türkiye arasındaki yakın ilişkiler, kamuoyu yoklamalarında, Türk yıldızların Bakü konserlerindeki hayranların sevinç çığlıklarından iki ülkenin Avrupa ve Amerika Birleşik Devletleri’nde ortaklaşa yürüttüğü lobi faaliyetlerine kadar birçok alanda kendini göstermektedir. Bununla beraber, Türkiye’deki Azerbaycanlı öğrenci sayısının gittikçe artmasına rağmen Azerbaycan üzerine yürütülen incelemeler ve akademik çalışmalar, bu « özel münasebet »le ters orantılı seyretmektedir. Hatta Azerbaycanlı öğrencilerin sosyal bilimler alanındaki yoğunluğunun, Türk üniversitelerindeki Azerbaycan konulu çalışmaların içeriği ve yönlendirilmesi üzerindeki etkileri oldukça sınırlıdır.

Azerbaycan, her ne kadar kültürel açıdan Türkiye’ye çok yakın olsa da, Türkiye’nin Balkanlar’daki ve Orta Doğu’daki komşularından farklı olarak, yalnızca çok kısa dönemler süresince Osmanlı İmparatorluğu sınırlarının dahilinde kalmıştır. 1828’de Rus İmparatorluğu ve Kaçar Hanedanlığı arasında imzalanan Türkmençay Antlaşması’na kadar Güneydoğu Kafkasya, bu iki devlet arasında gerginlik nedeni olmuştur. Antlaşma doğrultusunda Azeriler, Aras ırmağı kıyılarından ayrılmış ve Güneydoğu Kafkasya, önce Rus İmparatorluğu’na ardından da SSCB’ye dahil edilmiştir. Bu nedenle de Azerbaycan’ın « Türk kardeşi » ile yeniden yorumlayabileceği bir ortak tarihi bulunmamaktadır. Bununla ilgili olarak da Osmanlı İmparatorluğu’nun yeni ilan edilmiş Azerbaycan Demokratik Cumhuriyeti’ne yardımları günümüzde altı çizilen tek tarihi dönem olarak karşımıza çıkmaktadır; ki bu konu artık son derece siyasi bir boyut kazanmıştır. Çünkü Azerbaycan resmi tarihine göre Osmanlı İmparatorluğu, Türk askerlerinin varmasına kadar Azerileri katleden bir Ermeni komutanın idaresindeki Bakü kuvvetlerine karşı çarpışmıştır. Türkçülük sevdasındaki birtakım dar çevrelerden gelen milliyetçi yazarlar, Azerbaycan’ın türklüğünü vurgulayarak, Sovyet ve Stalin rejimlerinin baskısını, komünizm döneminde tarihi mirasın « silinmesi »ni ve Dağlık Karabağ sorununun feci sonuçlarını dile getirerek 1990lı yılların havasını iyi kötü yansıtmışlardır.

AKP’nin Türkiye ile Ermenistan arasındaki sınırın kapalı oluşunu sorgulaması, bazı Azeri yayınların sınırların açılması fikrinin bir ihanet teşkil edeceğine odaklanmalarıyla sonuçlanmıştır. Zaten Türkiye’deki siyasi partiler, genel olarak halihazırdaki düzenin desteklemekte ve de bu siyasi çevrelere yakın akademik kurumlar ile medya grupları neredeyse inaksal denecek « Azerbaycan’ı haklı mücadelesinde destekleme »yi benimsemişlerdir. Günümüzde Türkiye’de Ermeni sorunu da Ermenistan ile Azerbaycan arasındaki gerginlikle öylesine karıştırılmaktadır ki bu iki konu arasındaki sınırların yer yer tamamen ortadan kalktığını söyleyebiliriz.

Diğer taraftan akademik çalışmalar da başka birçok konu hakkında iki ülkenin dış siyasetindeki ayrılıklara inceden inceye ayna tutmaktadır. Örneğin Bakü, Ankara’nın arzuladığı gibi, KKTC ile doğrudan temas kurma konusunda sergilediği çekimser tavır ve aynı şekilde, Ankara ile Tel Aviv arasındaki ilişkiler en zayıf noktadayken İsrail ile Azerbaycan’ın giderek artan bir işbirliği içine girmeleri de birçok makale ve araştırma çerçevesinde bir uyuşmazlık nedeni olarak yorumlanmıştır. Din konusunun kendisi de yabancı araştırmacılarca enine boyuna işlenen bir mevzu olmuştur. Bununla ilgili olarak çoğunluğu Sünni olan Türk nüfus ile Şii olan Azeri nüfusun geleneksel ayrılığının da ötesine geçerek kesin yaklaşım farklılıkları gözlemlenmektedir. Seçkin Azeri çevreleri temelden laik olup Sovyet dönemi sırasında dinden bağımsızlaşmışlardır.

Aslında azımsanamaz olan bu türden ayrılıklar, Türk ve Azeri araştırmacıları olduğu kadar Batılıların da ilgisini çeken enerji sektörü başta olmak üzere, Ankara ve Bakü arasında başka birçok alanda somut sonuçlar veren işbirliklerine yine de gölge düşüremez. Nitekim, enerji sektöründeki işbirliği, 2007-2008 Ermenistan ilişkilerinin normalleşme denemeleri sürecinde Azerbaycan tarafından bu girişimi baltalamak üzere Türkiye’ye karşı kullanılmıştır. Şimdiden bazı yayınların dile getirdiği gibi Trans Anadolu Doğal Gaz Boru Hattı Projesi tamamlanırsa ve proje Hazar Denizi’nin karşı kıyısında bulunan kaynaklara dek uzatılırsa Azerbaycan’ın ağırlığını güçlendireceği ihtimali kuvvetli görünmektedir.

KİTAP SEÇİMİ

SARAY Mehmet, Azerbaycan Türkleri tarihi, Ankara, 1993
ASLAN Yasin, ATSIZ Buğra (eds.), Can Azerbaycan : Karabağ’da talan var,  Ankara, Kök yayınları, 1990 ;
QASIMLI Musa, Azerbaycan Türklerinin Millî Mücadele Tarihi 1920-1945. KAKNÜS yay., 2006
PERRY Mark “Israel’s Secret Staging Ground”, Foreign Policy Magazine 28 mars 2012 ;
SHAFFER Brenda, Azerbaijan’s Cooperation with Israel Goes Beyond Iran Tensions, April 16, 2013
BÖLUKBAŞI Suha , Azerbaijan. A political History. IB Tauris, 2011
URJEWICZ Charles, « L’identité azérie à l’épreuve de l’indépendance », Revue du monde musulman et de la Méditerranée, 1991, n°59-60, p.117-122. http://dx.doi.org/10.3406/remmm.1991.1495
COLLINS Brian, SWIETOCHOWSKI Tadeusz, Historical Dictionary of Azerbaijan, Lanham, Scarcrew Press, 1999.
CORNELL Svante E., « Turkey and the Conflict in Nagorno-Karabakh : A Delicate Balance », Middle Eastern Studies, vol. 34, n°1, janvier 1998, p.51-72. http://www.silkroadstudies.org/new/docs/publications/SC-MES-TR-1999.pdf
ÇAĞLA Cengiz, « Les fondements historiques de l’État-nation en Azerbaïdjan », CEMOTI, n°31, janvier-juin 2001, p.89-109. http://cemoti.revues.org/708
SWIETOCHOWSKI, Tadeusw. 2002. “Azerbaijan: The Hidden Faces of Islam.” World Policy Journal. 19(3): 69-76. http://www.jstor.org/stable/40209821
SATTAROV, Rufat. 2010. “Islamic Revival and Islamic Activism in Post-Soviet Azerbaijan”. In Galina Yemelianova (eds.). Radical Islam in the Former Soviet Union, London: Routledge.
SATTAROV Rufat, 2009, “Islam, state and society in independent Azerbaijan”. Wiesbaden, Reichert
BALCI Bayram, Le renouveau islamique en Azerbaidjan entre dynamiques internes et influences extérieures Les Études du CERI N°138 – octobre 2007 http://www.sciencespo.fr/ceri/sites/sciencespo.fr.ceri/files/etude138.pdf
GOLTZ Thomas Caufield Requiem for a would be Republic, The rise and demise of the former Soviet Republic of Azerbaijan, a personal account of the years 1991-1993
ROBINS Philip “Between sentiment and self,interest: Turkey’s policy toward Azerbaijan and the Central Asian States”, Middle East Journal Vol. 47, No. 4 (Autumn, 1993), pp. 593-610 http://www.jstor.org/stable/4328631
ASLAN Betül Türkiye-Azerbaycan İlişkileri ve İbrahim Ebilov 1920-1923, Istanbul, Kaynak Yay. 2004
ALSTADT Audrey L. The Azerbaijani Turks : Power and Identity under Russian Rule Hoover Institution Press, 1992
BALCI Bayram et MOTIKA Raoul (eds), Religion et politique dans le Caucase post-soviétique : les traditions réinventées à l’épreuve des influences extérieures. Istanbul/Paris, IFEA/Maisonneuve et Larose, 2007
GÜLTEKIN Burcu : Atteindre la Caspienne, Les relations économiques entre la Turquie et l’Azerbaïdjan, Dossiers de l’IFEA, Istanbul, 2003 https://books.openedition.org/ifeagd/223
CAFERSOY, Nazim, Elçibey dönemi Azerbaycan dış politikası (Haziran 1992-Haziran 1993) : Bir bağımsızlık mücadelesinin diplomatik öyküsü, Ankara, ASAM yay., 2001
MIKAIL E. Hasan, TAZEGÜL Alper Türkiye ile Azerbaycan Siyasi ve Ekonomik İlişkileri 1990-2005, IQ Kültür Sanat Yay., 2012
ALKAN Haluk, Azerbaycan Paradoksu : Azerbaycan’ın İç ve Dış Politikası, Ankara, USAK, 2010
DE WAAL Thomas, Black Garden: Armenia and Azerbaijan through Peace and War, NYU Press, 2004  http://raufray.files.wordpress.com/2010/11/0814719449.pdf
MURINSON Alexander, Turkey’s Entente with Israel and Azerbaijan: State Identity and War and Security in the Middle East and Caucasus, Routledge, 2010
MINASSIAN Gaïdz, Caucase du Sud, la nouvelle guerre froide : Arménie, Azerbaïdjan, Géorgie, Paris, Autrement, 2007
TAYLOR Scott, Unreconciled Differences: Turkey, Armenia and Azerbaijan, Esprit de Corps, 2010
WINROW Gareth, “Turkey and the Newly Independent States of Central Asia and Transcaucasus,” Middle East Review of International Affairs, 1, no. 2 (July 1997) http://sam.gov.tr/wp-content/uploads/2012/01/11.-TURKEYS-RELATIONS-WITH-THE-TRANSCAUCASUS.pdf

Autour de la relation Turquie-Azerbaïdjan : considération bibliographique

azervitrin

Octobre 2014

Türkçe çeviri

La relation de proximité qu’entretiennent l’Azerbaïdjan et la Turquie se manifeste dans bien des domaines, des sondages d’opinion au débordement de joie des fans lors des concerts de stars turques à Bakou, en passant par les activités de lobbying communes des deux pays en Europe et aux États-Unis. Paradoxalement, la quantité de travaux et

Bien qu’il soit très proche de la Turquie sur le plan culturel, à la différence des voisins balkaniques et moyen-orientaux de la Turquie, l’Azerbaïdjan n’a en effet été partie intégrante de l’Empire ottoman, que pendant de brefs intervalles. La Transcaucasie orientale, âprement disputée entre les Empires russe et perse jusqu’au traité de Turkmentchaï (1828) qui entérine la séparation des Azéris de part et d’autre du fleuve Araxe, est donc demeurée dans le giron de la Russie, puis de l’Union soviétique. De ce fait, il n’existe pas de patrimoine historique commun à ré-interpréter avec le « grand frère » turc. À cet égard, l’aide ottomane à la jeune République Démocratique d’Azerbaïdjan en 1918 apparaît de nos jours comme le seul épisode historique mis en exergue. Il s’agit d’un sujet désormais très politisé, d’autant plus que l’armée ottomane se battait contre la Commune de Bakou, dirigée par un Arménien qui, selon l’historiographie azerbaïdjanaise, perpétrait des massacres contre les Azerbaïdjanais à la veille de l’arrivée des soldats turcs à Bakou. Certains auteurs issus des milieux étroits du romantisme nationaliste, ont laissé des traces écrites qui ont plus ou moins reflété l’esprit du temps des années 1990 : accentuation de la turcité de l’Azerbaïdjan, récits de la répression soviétique et du stalinisme, héritage historique « effacé » sous le communisme, conséquences tragiques du conflit du Haut-Karabagh, etc.

La remise en question par l’AKP du statu quo préexistant quant à la fermeture de la frontière avec l’Arménie a donné matière à un certain nombre de publications en Azerbaïdjan qui se focalisent sur la trahison que représenterait, selon les auteurs, ce projet de ré-ouverture. De fait, les grands partis en Turquie soutiennent dans leur ensemble le statu quo actuel, et nombre d’institutions académiques et de groupes médiatiques qui en sont proches respectent la position quasi-dogmatique du « soutien à l’Azerbaïdjan dans son juste combat». De nos jours, la question arménienne en Turquie se retrouve ainsi enchevêtrée à celle du conflit entre l’Arménie et l’Azerbaïdjan, tant les frontières se sont parfois complètement effacées entre les deux dossiers.

La littérature se fait aussi, certes timidement, le miroir d’autres divergences dans la politique étrangère des deux pays, sur plusieurs dossiers, par exemple dans le dossier chypriote, Bakou s’étant en effet montré réticent devant l’établissement, souhaité par Ankara, de relations directes avec la partie turque de Chypre. De même, la coopération croissante entre Israël et l’Azerbaïdjan au moment même où les contacts sont au minimum entre Ankara et Tel-Aviv a été également une source de discorde commentée dans plusieurs articles et études. Le domaine religieux a quant à lui été largement investi par les chercheurs étrangers, et il est vrai qu’en la matière on constate une divergence d’approche certaine, au-delà même de la traditionnelle dichotomie entre population turque majoritairement sunnite, d’une part, et population azerbaïdjanaise chiite, d’autre part. Les élites  azerbaïdjanaises demeurent ainsi profondément laïques et la population azerbaïdjanaise a été largement sécularisée pendant la période soviétique.

Ces sujets de discorde, quoique non négligeables, ne sauraient néanmoins éclipser les nombreux autres domaines dans lesquels la coopération entre Ankara et Bakou donne des résultats concrets, à commencer par le domaine énergétique, qui inspire tant les chercheurs turcs et azerbaïdjanais qu’occidentaux. La coopération énergétique a d’ailleurs fourni à Bakou un levier de pression sur la Turquie puisque l‘Azerbaïdjan l’a utilisé afin de faire échouer les tentatives de normalisation des relations turco-arméniennes en 2007 2008. Il y a du reste fort à parier que l’Azerbaïdjan campera sur ses positions si la construction du gazoduc TANAP se termine et si celui-ci est prolongé vers les zones de production situées sur l’autre rive du bassin caspien, comme un certain nombre de publications s’en font déjà l’écho.

Bibliographie

SARAY Mehmet, Azerbaycan Türkleri tarihi, Ankara, 1993
ASLAN Yasin, ATSIZ Buğra (eds.), Can Azerbaycan : Karabağ’da talan var,  Ankara, Kök yayınları, 1990 ;
QASIMLI Musa, Azerbaycan Türklerinin Millî Mücadele Tarihi 1920-1945. KAKNÜS yay., 2006
PERRY Mark “Israel’s Secret Staging Ground”, Foreign Policy Magazine 28 mars 2012 ;
SHAFFER Brenda, Azerbaijan’s Cooperation with Israel Goes Beyond Iran Tensions, April 16, 2013
BÖLUKBAŞI Suha , Azerbaijan. A political History. IB Tauris, 2011
URJEWICZ Charles, « L’identité azérie à l’épreuve de l’indépendance », Revue du monde musulman et de la Méditerranée, 1991, n°59-60, p.117-122. http://dx.doi.org/10.3406/remmm.1991.1495
COLLINS Brian, SWIETOCHOWSKI Tadeusz, Historical Dictionary of Azerbaijan, Lanham, Scarcrew Press, 1999.
CORNELL Svante E., « Turkey and the Conflict in Nagorno-Karabakh : A Delicate Balance », Middle Eastern Studies, vol. 34, n°1, janvier 1998, p.51-72. http://www.silkroadstudies.org/new/docs/publications/SC-MES-TR-1999.pdf
ÇAĞLA Cengiz, « Les fondements historiques de l’État-nation en Azerbaïdjan », CEMOTI, n°31, janvier-juin 2001, p.89-109. http://cemoti.revues.org/708
SWIETOCHOWSKI, Tadeusw. 2002. “Azerbaijan: The Hidden Faces of Islam.” World Policy Journal. 19(3): 69-76. http://www.jstor.org/stable/40209821
SATTAROV, Rufat. 2010. “Islamic Revival and Islamic Activism in Post-Soviet Azerbaijan”. In Galina Yemelianova (eds.). Radical Islam in the Former Soviet Union, London: Routledge.
SATTAROV Rufat, 2009, “Islam, state and society in independent Azerbaijan”. Wiesbaden, Reichert
BALCI Bayram, Le renouveau islamique en Azerbaidjan entre dynamiques internes et influences extérieures Les Études du CERI N°138 – octobre 2007 http://www.sciencespo.fr/ceri/sites/sciencespo.fr.ceri/files/etude138.pdf
GOLTZ Thomas Caufield Requiem for a would be Republic, The rise and demise of the former Soviet Republic of Azerbaijan, a personal account of the years 1991-1993
ROBINS Philip “Between sentiment and self,interest: Turkey’s policy toward Azerbaijan and the Central Asian States”, Middle East Journal Vol. 47, No. 4 (Autumn, 1993), pp. 593-610 http://www.jstor.org/stable/4328631
ASLAN Betül Türkiye-Azerbaycan İlişkileri ve İbrahim Ebilov 1920-1923, Istanbul, Kaynak Yay. 2004
ALSTADT Audrey L. The Azerbaijani Turks : Power and Identity under Russian Rule Hoover Institution Press, 1992
BALCI Bayram et MOTIKA Raoul (eds), Religion et politique dans le Caucase post-soviétique : les traditions réinventées à l’épreuve des influences extérieures. Istanbul/Paris, IFEA/Maisonneuve et Larose, 2007
GÜLTEKIN Burcu : Atteindre la Caspienne, Les relations économiques entre la Turquie et l’Azerbaïdjan, Dossiers de l’IFEA, Istanbul, 2003 https://books.openedition.org/ifeagd/223
CAFERSOY, Nazim, Elçibey dönemi Azerbaycan dış politikası (Haziran 1992-Haziran 1993) : Bir bağımsızlık mücadelesinin diplomatik öyküsü, Ankara, ASAM yay., 2001
MIKAIL E. Hasan, TAZEGÜL Alper Türkiye ile Azerbaycan Siyasi ve Ekonomik İlişkileri 1990-2005, IQ Kültür Sanat Yay., 2012
ALKAN Haluk, Azerbaycan Paradoksu : Azerbaycan’ın İç ve Dış Politikası, Ankara, USAK, 2010
DE WAAL Thomas, Black Garden: Armenia and Azerbaijan through Peace and War, NYU Press, 2004  http://raufray.files.wordpress.com/2010/11/0814719449.pdf
MURINSON Alexander, Turkey’s Entente with Israel and Azerbaijan: State Identity and War and Security in the Middle East and Caucasus, Routledge, 2010
MINASSIAN Gaïdz, Caucase du Sud, la nouvelle guerre froide : Arménie, Azerbaïdjan, Géorgie, Paris, Autrement, 2007
TAYLOR Scott, Unreconciled Differences: Turkey, Armenia and Azerbaijan, Esprit de Corps, 2010
WINROW Gareth, “Turkey and the Newly Independent States of Central Asia and Transcaucasus,” Middle East Review of International Affairs, 1, no. 2 (July 1997) http://sam.gov.tr/wp-content/uploads/2012/01/11.-TURKEYS-RELATIONS-WITH-THE-TRANSCAUCASUS.pdf

Parutions d’avril à juin 2013 : Histoire ottomane et de la jeune république

sultan-ii-mahmut-ve-kazaz-artin-amira

Le livre d’Ara Aginyan et Arsen Yarman Sultan II. Mahmud ve Kazaz Artin Amira [Le sultan Mahmud II et Kazaz Artin Amira], traduit de l’arménien par Tomas Terziyan et édité par la fondation de l’hôpital arménien Surp Pırgiç (505p.), a pour objet la vie de Artin Amira Bezciyan, un conseiller du sultan Mahmud II. Mêlant enquête historique et approche romanesque, le livre dresse le portrait de cet homme qui a assumé des responsabilités différentes dans la transformation de la communauté arménienne au début du XIXe siècle et a pris des initiatives diverses dans les projets de réforme engagés par Mahmud II.

100yilonceermeniler

Osman Köker de Birzamanlar Yayıncılık a publié le livre Orlando Carlo Calumeno Koleksiyonu’ndan Kartpostallarla 100 Yıl Önce Türkiye’de Ermeniler. 2. Cilt. [Les Arméniens en Turquie d’il y a 100 ans à travers les cartes postales de la collection Orlando Carlo Calumeno, vol. 2]. Le catalogue fait suite à un premier volume publié en 2005 qui avait connu un grand intérêt auprès de l’opinion publique en Turquie. Le livre présente la diversité de la vie arménienne à travers des photos utilisés comme cartes postales en suivant la géographie de la Turquie d’aujourd’hui.

1859 OSMANLIISCI.indd Chez İletişim est paru en avril le livre de Kadir Yıldırım Osmanlı’da İşçiler (1870-1922). Çalışma Hayatı, Örgütler, Grevler [Les ouvriers sous l’Empire ottoman (1870-1922). Le quotidien du travail, associations, grèves] (390p.). L’étude revisite un sujet à la mode dans les années 1980 en se basant sur une documentation issue des archives ottomanes, pour présenter une histoire moins centrée sur les têtes du mouvement ouvrier que sur le quotidien de la vie et de la lutte des ouvriers. L’auteur propose une étude sur les conditions de travail et les secteurs ouvriers, la structure de la main d’œuvre, la mise en place d’un cadre légal. Il s’intéresse aussi à l’organisation ouvrière et ses modes opératoires.
Onder_Kocaturk-Osmanli_Ingiliz_Iliskilerinin_Donum_Noktasi_2Cilt Chez Boğaziçi Yayınları est paru le livre d’Önder Kocatürk Osmanlı-İngiliz İlişkilerinin Dönüm Noktası (1911-1914). Sorunları Çözme Çabaları ve İlişkilerin Kopması, 1913-1914 [Le point de bascule dans les rapports anglo-ottomans (1911-1914). Recherche de solution aux conflits et la rupture des rapports, 1913-1914] (628p.). L’auteur se base sur une lecture de la presse ottomane et anglaise pour démontrer la détérioration des rapports entre la Grande-Bretagne et l’Empire ottoman de la veille de la guerre tripolitaine à l’éclatement de la Première Guerre mondiale. Le livre fait suite à la publication d’un premier tome couvrant la période 1908-1911, paru en 2011.
kahirekseriyet

Chez Tarih Vakfı est paru l’étude de Fuat Dündar Kahir Ekseriyet. Ermeni Nüfus Meselesi 1878 – 1923 [La majorité dominante/dévastante. L’affaire de la population arménienne 1878-1923] (344p.). L’auteur suit le développement de la question arménienne du Traité de Berlin de 1878 au Traité de Lausanne de 1923 et analyse la politique de l’État ottoman vis-à-vis des Arméniens en Anatolie. L’étude est une édition revue de la publication du même auteur Crime of Numbers. The Role of Statistics in the Armenian Question (New Brunswick : Transaction Publishers, 2010) et insiste sur l’importance des politiques d’ingénierie démographique dans la construction des États-nations.

sarkistiklalmahkemeleri

Le livre de Mahmut Akyürekli Şark İstiklâl Mahkemesi 1925-1927 [Le tribunal oriental d’indépendance 1925-1927] (185p.) paru chez Kitap Yayınevi en avril a pour objet le tribunal extraordinaire établi par le gouvernement kémaliste à la suite du soulèvement de Şeyh Said en Anatolie orientale. Prenant comme matériau de base les minutes du tribunal, l’auteur analyse de quelle façon le gouvernement d’Ankara a utilisé ce tribunal, composé majoritairement de députés militaires, pour imposer son pouvoir et son projet de réforme dans les régions orientales. Il étudie aussi comment Ankara a utilisé les pouvoirs conférés à ce tribunal pour écarter des voix dissidentes dans l’ensemble de la Turquie, soulignant ainsi l’importance nationale de la révolte régionale de Şeyh Said.