Archives par mot-clé : marges urbaines

İki deniz arası: Şehir için yürümek

Cilia Martin ve Ségolène Débarre. Çeviri: Nilda Taşköprü
L'article en français

İstanbul’un uluslararası ve koca bir büyükşehir olma yolundaki dur durak bilmeyen koşuşunu simgeleyen büyük çaplı altyapı projeleri süredursun (bunlardan Marmaray, 29 Ekim 2013’te hizmete girdi), İki Deniz Arası projesi, Karadeniz’i Marmara Denizi’ne bağlayan 60 km’lik bir yürüyüş güzergahı ile hız kesmeyi öneriyor. Ekim 2013’te sanatçı Serkan Taycan‘ın İstanbul Bienali’nde tanıttığı proje, başka ölçütler ve zamansallıkların denendiği bedensel bir yaklaşımla, yakınımızda olup da görmezden gelinen ya da yeterince bilinmeyen yerlere sahip çıkmayı amaçlıyor.

Itinéraire emprunté par le projet 2 deniz arası
İki deniz arası yürüyüşü’nün güzergahı – © Serkan Taycan

Une entrée de Bosphorus city
Bosphorus city’nin girişlerden biri – Fotoğraf S. Débarre

Cultures maraîchères à Büyükçekmece
Bostanlar, Büyükçekmece – Fotoğraf S. Débarre

immeubles de Bezirganbahçe
Bezirganbahçe Konutları – TOKI – Fotoğraf S. Débarre

Kanalistanbul Projesi’nin öngörülen hatlarının üzerine çizilmiş bu yürüyüş güzergahı, İstanbul’un batı ucunda sürmekte olan kentsel değişimi seneden seneye izlemeyi hedefliyor. Artık işaretlerle de belirginleştirilmiş güzergah 15km’lik 4 parçaya ayrılıyor. Yol, eski linyit ocaklarının bulunduğu Karadeniz kıyısındaki Yeniköy’den ay yüzeyini hatırlatan bir manzara içinde başlıyor ve Sazlıbosna, Kayabaşı gibi eski köylerden geçiyor. Geniş bir kırsal alanı ortadan ikiye bölüyor, birçok göl ve dereyi takip ederek eski Terkos Barajı (bugünkü Sazlıdere Barajı) üzerinden ilerliyor. Önüne çıkan maden ocağından, ardından eski baruthaneden ve de Küçükçekmece Nükleer Araştırma ve Eğitim Merkezi’nden geçiyor. Sonuncu ve en şehirleşmiş kısımsa tarih süresince en fazla zamana yayılmış olan parça. Bu bölüm, İstanbul sınırlarındaki en eski insan yerleşiminin bulunduğu, bakımının ve korumasının ihmal edildiği, Eski Taş Çağı’ndan kalma Yarımburgaz Mağarası’ndan başlıyor. Bosphorus City [görsel 1] gibi markalı emlak projelerinin ayrıca Marmaray’ın Halkalı’daki gelecek durağının önünden geçerek Menekşe Plajı’nda son buluyor. Burada, Ayazma halkının, mahallelerinin yıkımından ve de Atatürk Olimpiyat Stadı’nın inşaasından sonra Bezirganbahçe Toplu Konutları’nda iskan edildiğini ve bugün çok sayıda Suriyeli göçmenin de Ayazma’da oturduğunu [görsel 2] hatırlatalım.

1829 Constantinople et environs
1829 Constantinople et environs

1901 Carte de la Roumélie impériale
1901 Carte de la Roumélie impériale

1936
segment Yeniköy – Yeşilköy d’après une carte de 1936

Yok edici zihniyete karşı yürümek

Kent belleğini hiçe sayan bazı yetkili siyasetçi ve müteahhitlere karşılık Serkan Taycan, ‘yok edici zihniyete karşı yürümek’ diye özetlenebilecek bir anafikirle kent belleği için yürüyor. Böylelikle  üretici yerler ile gözden ırak, çoklukla küçümsenen oturulan yerler, şehir ile kırsal ‘arasında kalmış’ bu kenar kent alanlarına dikkatimizi kaydırıyor. Sanatçı, çevre koşullarının bozulmasına, manzaranın alt üst oluşuna olduğu gibi toplumsal şiddete de parmak basıyor. O yerde oturan sakinlerle, tıpkı Büyükçekmece Gölü kıyısındaki toprağı ekip biçme faaliyetleri gibi [görsel 3] yeterince bilinmeyen ya da rağbet görmeyen etkinliklerle ilgileniyor. Serkan Taycan, Kanalistanbul Projesi’ni izlemek ama en önemlisi bilgi ve görsel toplayarak hatırı sayılır bir derleme oluşturmak için şehirde yürümeye olan düşkünlüğünü devreye sokuyor. Kendisine bu tutkusunu bizlerle paylaştığı için teşekkür ediyoruz.

İki deniz arası – Une marche pour la ville

Texte de Cilia Martin et Ségolène Débarre
Türkçe çeviri

À l’heure des Grands Travaux (l’inauguration du Marmaray s’est faite le 29 octobre 2013) qui symbolisent la course effrénée à l’internationalisation et l’hypermétropolisation d’Istanbul, le projet İki Deniz Arası [Entre deux mers] propose de ralentir le rythme à travers une randonnée de 60 km qui relie la mer Noire à la mer de Marmara. Présenté en octobre 2013 à la Biennale d’art contemporain d’Istanbul, ce projet porté par l’artiste Serkan Taycan propose d’expérimenter des modes d’appropriation du proche méconnu par l’engagement physique, en testant d’autres métriques et d’autres temporalités.

Itinéraire emprunté par le projet 2 deniz arası
Itinéraire de la marche 2 deniz arası – © Serkan Taycan

Une entrée de Bosphorus city
Une entrée de Bosphorus city – Photo S. Débarre

Cultures maraîchères à Büyükçekmece
Cultures maraîchères (bostanlar) à Büyükçekmece – Photo S. Débarre

immeubles de Bezirganbahçe
Immeubles de Bezirganbahçe (Bezirganbahçe Konutları – TOKI) – Photo S. Débarre

Calquée sur le tracé hypothétique du projet du Canal d’Istanbul (Kanalistanbul), cette marche ambitionne de suivre, année par année, les évolutions urbaines qui sont en cours dans la marge ouest d’Istanbul. Ce sentier désormais balisé se divise en 4 segments de 15 km. Il débute à Yeniköy au bord de la mer Noire dans le paysage lunaire qui correspond aux anciennes carrières de lignite, traverse d’anciens villages comme celui de Sazlıbosna ou de Kayabaşı, coupe à travers une vaste zone pastorale, longe de nombreux lacs et petites rivières, passe par les anciens et actuels réservoirs d’eau de Sazlıdere et de Terkoz, une carrière de pierre, les anciens usines de poudre à canon (Baruthane) ou encore le centre de recherche nucléaire de Küçükçekmece. Le dernier segment est le plus urbanisé et le plus étalé dans le temps. Il commence dans la cave de Yarımburgaz où force est de constater le manque d’entretien et de conservation du plus ancien site humain d’Istanbul datant de la période paléolithique pour finir sur la plage de Menekşe en passant devant les projets immobiliers de Bosphorus City [Photo 1], les blocs d’habitation de Bezirganbahçe où ont été relogés les habitants d’Ayazma (après la destruction de leur quartier et la construction du stade olympique d’Atatürk) et où résident aujourd’hui de nombreux syriens [photo 2], ou encore devant les travaux de la prochaine gare du Marmaray à Halkalı.

1829 Constantinople et environs
1829 Constantinople et environs

1901 Carte de la Roumélie impériale
1901 Carte de la Roumélie impériale

1936
segment Yeniköy – Yeşilköy d’après une carte de 1936

Faire isthme contre l’affairisme

Contre l’amnésie dont font preuve certains édiles politiques et entrepreneurs immobiliers, Serkan Taycan marche pour la mémoire de la ville avec un slogan qui pourrait être « faire isthme contre l’affairisme ». Il attire l’attention sur ces marges urbaines, des espaces « intermédiaires » entre ville et campagne, monde urbain et monde rural, territoires productifs et résidentiels méconnus et souvent méprisés. Il souligne les dégradations environnementales, les bouleversements paysagers ainsi que les violences sociales. Il s’intéresse aux habitants et aux pratiques méconnues, tel le maraîchage au bord de la lagune de Büyükçekmece [photo 3]. Dans le but de suivre les progressions du Canal mais surtout de collecter des informations, de capturer des images et de créer un fonds photographique important, il fait partager sa passion de la marche en ville et nous l’en remercions.

Lien : Article dans le quotidien Radikal (en turc)