Turquie. Cérémonie de Djem Bektashi - La tradition d'Abdal Musa Turkey. The Ceremony of the Bektashi Djem. The Tradition of Abdal Musa Ocora-Radio France Harmonia Mundi distribution ref C 560248
À la fois liturgie commémorant les récits fondateurs de la foi des bektashis et agape fraternelle réunissant toute la communauté, la cérémonie de djem est aussi le temps transfiguré de la danse sacrée du semah et de la poésie chantée accompagnée au luth saz ; la musique, profondément écoutée et lien entre tous, imprègne tout le rituel.
Si les rituels ont eu tendance à s’uniformiser, à partir des centres urbains, Istanbul surtout, les enregistrements présentés ici montrent la grande vivacité d’une tradition locale, résistant à toute standardisation… Ce qui fait l’unité globale du rituel, et qui consacre le temps du djem comme un temps transfiguré, c’est la musique, la permanence de la poésie chantée. Comme on l’entend parfois dans ce CD, le chanteur continue à jouer son saz jusqu’à la fin des prières prononcées par le baba : il ne s’agit pas de faire silence pour entendre la prière, au contraire de chez les sunnites.
La musique est toujours présente comme l’âme des mots qu’elle véhicule ou accompagne : elle est profondément écoutée pendant les djem, elle est le lien entre tous, dans le sens où des distiques, des quatrains, peuvent être cités, chantés, en toute occasion de la vie quotidienne.
Bektaşi Cem Töreni. Abdal Musa geleneği
Cem töreni, Bektaşilerin kurucu hikayeleri anısına yapılan ve cemaati yemek etrafında bir araya getiren hem bir dini ayin hem de kutsal Sema dansı ve saz eşliğinde şiirlerin okunduğu değişik bir andır ; ilgiyle dinlenilen ve herkesin arasında bağ kuran müzik, tüm ayini işlemektedir.
Bu ayinler özellikle İstanbul gibi şehir merkezlerinden yola çıkınca tekdüzelik gösterme eğiliminde olsa da sunulan kayıtlar tüm standartlaşmaya direnç gösteren yerel bir geleneğin çeşitliliğini göz önüne sermektedir… Ayinin genel bütünlüğünü bu sağlamakta olup, şiirin sürekliliği ve müzik de anı değiştirmektedir. Bu cd’de duyabileceğiniz gibi sazı çalan, babanın okuduğu dualara sazıyla sonuna kadar eşlik etmektedir: burada Sünniler’in tersine duayı dinlemek için sükut etmek söz konusu değildir.
Müzik ilettiği ya da eşlik ettiği kelimelerin ruhu gibi her yerdedir : cem sırasında dikkatlice dinlenir, günlük hayatta her fırsatta beyit ve dörtlükler okunup söylendiği için müzik herşeyin arasındaki bağdır.
Türkiye – Yayla havaları
Türkiye’nin güney batısında köylerde türlü boyutlarda saz, keman ve sipsi eşliğinde çalınan bu kutlama havaları, köy topluluklarının çekici müzik dünyalarını açığa çıkarmaktadır.